Zmęczenie jest naturalnym stanem organizmu po wykonaniu intensywnej pracy. Chroniczne zmęczenie może być jednak sygnałem, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego, czego nie wolno lekceważyć. Jak rozpoznać czy brak energii do działania, senność, czy osłabienie są tylko wynikiem przepracowania lub stresu, czy oznaką choroby? Jakim schorzeniom towarzyszy chroniczne zmęczenie i jak je leczyć? Sprawdźcie.
Czym jest chroniczne zmęczenie i jakie są jego przyczyny?
Przewlekłe zmęczenie występujące o różnych porach dnia, także rano nawet po dobrze przespanej nocy czasem utrudnia normalne funkcjonowanie. Może być jednym ze symptomów towarzyszących chorobie współistniejącej albo występować samoistnie jako syndrom zespołu chronicznego zmęczenia. Może on zostać rozpoznany po wykluczeniu innych chorób wtedy, gdy zmęczenie i towarzyszące mu co najmniej 4 inne objawy występują przynajmniej pół roku. Zaburzenie to występuje obecnie tak często, że stanowi odrębną jednostkę chorobową. Jego przyczyny nie są do końca znane, a wielu naukowców twierdzi, że mogą być bardzo złożone i rolę w jego wystąpieniu może mieć wiele różnych czynników, takich jak: zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego, czy hormonalnego. U osób cierpiących na chroniczne zmęczenie, przyczyny upatruje się też w mutacjach genowych, a także występowaniu niedoborów składników pokarmowych, depresji oraz innych chorób.
Chroniczne zmęczenie — kiedy można postawić takie rozpoznanie?
Jak wspomniano wcześniej zespół chronicznego zmęczenia może zostać rozpoznany jeśli przez przynajmniej pół roku przewlekłemu zmęczeniu towarzyszą inne objawy oraz wykluczy się choroby, którym wyczerpanie może towarzyszyć. Warunkiem rozpoznania jest też spełnienie określonych kryteriów, które jasno sprecyzował amerykański lekarz zajmujący się tym problemem już w 1994 roku i właśnie na jego cześć nazwano je kryteriami Fukudy. Oto one:
– chroniczne zmęczenie utrzymuje się bez wyraźnej przyczyny,
– wyczerpanie nie ustępuje po odpoczynku,
– można określić jego początek,
– ciągłe zmęczenie utrudnia lub uniemożliwia normalne życie,
– wyczerpaniu towarzyszą przynajmniej 4 inne objawy.
Dopiero na podstawie powyżej przedstawionych kryteriów lekarz może postawić diagnozę, kierując się przeprowadzonym wywiadem z pacjentem. Może też zlecić dodatkowe badania lub zalecić wizytę u innego specjalisty w celu wykluczenia innej choroby.
Chroniczne zmęczenie — charakterystyczne objawy
Ciągłe zmęczenie, senność, osłabienie, brak energii to te najbardziej typowe objawy charakterystyczne dla zespołu chronicznego zmęczenia. Niestety nie są jedynymi, które to schorzenie może dawać. Jest ich znacznie więcej, z których część może przypominać objawy zupełnie innych chorób i wcale nie jest przez chorego kojarzona z przewlekłym zmęczeniem. Oto, oprócz typowych, możliwe u chorego na chroniczne zmęczenie objawy:
– brak chęci do jakiegokolwiek wysiłku, a w razie jego podjęcia szybkie męczenie się i złe samopoczucie,
– bóle głowy o dużej częstotliwości,
– bóle mięśni i stawów,
– utrudniona koncentracja i zaburzenia pamięci,
– brak poczucia wypoczęcia po przespanej nocy,
– zawroty głowy,
– bóle gardła z tkliwością węzłów chłonnych,
– nudności
Wystąpienie powyższych objawów przy towarzyszącym ciągłym zmęczeniu powinno skłonić pacjenta do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który potwierdzi lub wykluczy podejrzenia pacjenta, lub jeśli będzie to konieczne, zaleci specjalistyczne badania.
Chroniczne zmęczenie a depresja i inne choroby
Chroniczne zmęczenie może być zaburzeniem organizmu, które nie zostało wywołane przez inne choroby, ale najpierw zawsze należy wykluczyć ich występowanie. Może się ono bowiem pojawiać w trakcie ich trwania jako jeden ze symptomów. Diagnozę łatwiej postawić wówczas, gdy dane schorzenie daje inne charakterystyczne dla niego objawy kliniczne. Problem pojawia się wtedy, gdy są one niejednoznaczne, a objawy zmęczenia i choroby wzajemnie się przenikają, zakłócając obraz ogólny. Chroniczne zmęczenie a depresja to przypadek, gdzie łatwo o błąd diagnostyczny właśnie z tego powodu. Trzeba pamiętać, że czasem depresja, szczególnie w początkowym stadium może nie dawać typowych objawów, a występujące w niej ciągłe zmęczenie, senność łatwo uznać jedynie za oznakę przemęczenia, czy przepracowania. Warto więc przy zaobserwowaniu powyższych objawów, zwrócić uwagę na to, czy występuje ogólne pogorszenie nastroju, a także niewiara w to, że będzie lepiej. Co istotne, przewlekłe zmęczenie często jest objawem depresji, ale również nastroje depresyjne mogą pojawić się przy chronicznym zmęczeniu. Ważne, aby rozróżnić w tym wypadku, co jest przyczyną, a co skutkiem i nie robić tego na własną rękę, ale powierzyć to lekarzowi.
Każdy, komu towarzyszy ciągłe zmęczenie, powinien zachować czujność i w razie wystąpienia objawów sugerujących inną chorobę natychmiast skonsultować to z lekarzem. Okazuje się bowiem, że brak energii i ciągłe znużenie mogą być objawami innych, czasem poważnych chorób, takich jak: cukrzyca, anemia, choroby tarczycy, niewydolność nerek, wirusowe zapalenie wątroby typu C, borelioza, nowotwory, czy niedociśnienie oraz innych.
Ciągłe zmęczenie — jak leczyć?
Szacuje się, że problem chronicznego zmęczenia dotyka już około 8% populacji. Czy jest możliwa jednak konkretna odpowiedź dla osób cierpiących na ciągle zmęczenie, jak leczyć? Okazuje się, że nie jest to takie proste i nie ma jednego takiego samego dla każdego pacjenta sposobu leczenia. Terapia jest możliwa, ale powinna być dostosowana do każdego przypadku indywidualnie. Tylko wtedy może przynieść zadowalające rezultaty. Najczęściej stosuje się leczenie obejmujące:
– psychoterapię,
– odpoczynek połączony ze stopniowym wprowadzaniem aktywności fizycznej,
– suplementację brakujących witamin i minerałów,
– leczenie chorób współistniejących, jeśli takie występują.
Najważniejsze w rozpoczęciu właściwego dla danego pacjenta leczenia jest postawienie trafnej diagnozy. Jeśli bowiem okaże się, że przewlekłe zmęczenie jest wynikiem istniejącej poważnej choroby, która pustoszy organizm, podjęcie się leczenia głównego schorzenia może mieć istotny wpływ na poprawę stanu zdrowia i zanikanie objawów, w tym także senności, czy zmęczenia. Warto wiedzieć, że jeśli nawet ciągłe zmęczenie okaże się objawem innej choroby, najlepsze efekty daje terapia łącząca leczenie farmakologiczne i psychoterapię. Okazuje się to pomocne zwłaszcza wtedy, gdy pacjent nie radzi sobie nie tylko ze zmęczeniem, ale też towarzyszy mu strach, czy niewiara w wyzdrowienie. Jest to ważne na przykład przy chorobach nowotworowych.
Chroniczne zmęczenie to problem doskwierający coraz większej rzeszy ludzi. Chociaż jego przyczyny nie zostały do końca zbadane i poznane, można je leczyć, dobierając terapię indywidualnie do każdego przypadku. Aby móc rozpocząć właściwe leczenie, konieczna jest trafna diagnoza i wykluczenie lub potwierdzenie innych chorób mu towarzyszących. Jeśli okaże się, że to jedna z nich jest przyczyną, pomoże terapia głównego schorzenia. Wciąż jednak pozostaje mieć nadzieję, że niedługo naukowcy poznają dokładne przyczyny zespołu chronicznego zmęczenia. Będzie można wtedy opracować jeszcze skuteczniejsze metody leczenia.
