Beta karoten to związek należący do przeciwutleniaczy naturalnie występujących w przyrodzie. Jego właściwości są doceniane ze względu na pozytywne oddziałanie na stan zdrowia oraz kondycję skóry. Jest rekomendowany jako składnik, który powinien być dostarczany z zewnątrz w postaci pożywienia a także w postaci dodatku do kosmetyków. Beta karoten wykazuje działanie wspierające funkcjonowanie organizmu poprzez utrzymywanie równowagi pomiędzy wolnymi rodnikami i antyoksydantami zabezpieczając przed licznymi chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak schorzenia układu krążenia (zawały, udary, nadciśnienie tętnicze), cukrzyca typu 2 oraz nowotwory.
Beta karoten – charakterystyka
Związki przeciwutleniające to szeroka grupa związków, do których należą:
- polifenole (kwasy fenolowe, flawonoidy, lignany oraz stilbeny)
- karotenoidy (likopen, beta karoten)
- tokoferole (pochodne witaminy E)
Karotenoidy są naturalnymi barwnikami syntetyzowanymi przez rośliny oraz niektóre mikroorganizmy. Są to ich wtórne metabolity, które zapewniają ochronę przed drobnoustrojami chorobotwórczymi oraz szkodliwym promieniowaniem UV. Ludzie oraz zwierzęta nie mają zdolności do wytwarzania beta karotenu, stąd musi być on dostarczany codziennie wraz z dietą. Beta karoten jest silnym antyoksydantem, którego jedną z funkcji jest zmiatanie wolnych rodników. Wolne rodniki to reaktywne formy tlenu, które są odpowiedzialne za zaburzenie homeostazy (równowagi) w organizmie. Są przyczyną stresu oksydacyjnego, stanu w którym ich ilość przewyższa związki antyoksydacyjne. Wolne rodniki odpowiedzialne są za powstawanie chorób przewlekłych oraz znacznie przyśpieszają proces starzenia się skóry. Sprawiają, że skóra staje się szara, pozbawiona blasku i wygląda na zmęczoną. Beta karoten jest również nazywany prowitaminą A, gdyż organizm ludzki ma zdolność do przekształcania tej formy do witaminy A.
Beta karoten – wpływ na zdrowie
B-karoten dzięki dużej zdolności do walki z wolnymi rodnikami wpływa na funkcjonowanie organizmu za pomocą modulacji genów (prowadzone są liczne badania oceny roli tego składnika żywności na zmiany w genach), modulacji hormonów oraz poprawy komunikacji międzykomórkowej. Wysokie spożycie karotenoidów, w tym beta karotenu znacząco obniżają ryzyko występowania niektórych nowotworów, między innymi siatkówki oka oraz skóry. Związek ten chroni także przez innymi schorzeniami oka, na przykład zwyrodnieniem plamki żółtej. Istotne znaczenie ma w zapobieganiu infekcjom górnych dróg oddechowych, obniżaniu stężenia „złego” cholesterolu (LDL) oraz podwyższaniu ilości „dobrego” cholesterolu (HDL). Z tego względu uważny jest za ważny składnik prewencyjny w odniesieniu do miażdżycy. Chroni także przed poparzeniami słonecznymi, stąd warto zadbać o spożywanie posiłków bogatych w beta karoten w szczególności w okresie letnim.
Beta karoten – efekty dla skóry
Miejscem docelowym beta karotenu w ciele jest naskórek. Dlatego też nadaje skórze bardzo subtelny, delikatny opalony odcień. Przyciemnienie skóry jest możliwe dzięki oddziaływaniu na melaninę produkowaną przez melanocyty odpowiedzialne za koloryt skóry. Beta karoten działa pobudzająco na melanocyty i wzmacnia ten efekt w szczególności u osób z naturalnie jasną karnacją. Dodatkowo beta karoten stymuluje procesy przebudowy zachodzące w skórze i produkcję kolagenu. Kolagen to białko, które zapewnia elastyczność, sprężystość i jędrność skóry. Wraz z wiekiem tracenie kolagenu objawia się przede wszystkim występowaniem zmarszczek. Im mniej kolagenu tym zmarszczki są głębsze i bardziej widoczne. Dlatego też beta karoten stanowi ważny składnik pożywienia, który pomaga w zachowaniu młodego, promiennego wyglądu skóry. Wpływa także na stan paznokci i włosów, które stają się silne, bujne i lśniące.
Beta karoten na przebarwienia skóry
Beta karoten ma zdolność do spłycania zmarszczek i opóźniania ich powstawania. Jednak jest to także sprzymierzeniec również dla skóry z innymi problemami, między innymi cery trądzikowej oraz ze skłonnościami do przetłuszczania się. Zapobiega powstawaniu wypryskom dzięki hamowaniu aktywności gruczołów łojowych. Spożycie beta karotenu jest pozytywnie skorelowane ze zmniejszoną ilością przebarwień na skórze nie tylko podczas opalania się w naturalnych warunkach, ale także w warunkach sztucznych, na przykład w solarium. Również jego działanie obserwowane jest w przyśpieszaniu procesu niwelowania widoczności niechcianych plam na skórze. Podczas ekspozycji na promieniowanie UVA i UVB istnieje większe ryzyko plam posłonecznych a beta karoten naturalny tworzy barierę na skórze i zabezpiecza przed ich powstawaniem. Dlatego też stanowi on dodatek do wielu kosmetyków, również przeznaczonych do opalania. Jest on stosowany jako składnik kremów do twarzy czy olejków. Według obecnego stanu wiedzy jest bezpieczny oraz nie wywołuje reakcji alergicznych.
Karoteny – źródła w diecie
Źródłem beta karotenu w diecie są przede wszystkim pomarańczowe, żółte i czerwone owoce i warzywa. Wśród owoców największe ilości oznaczone zostały w morelach, brzoskwiniach, nektarynkach, papai, arbuzie, mango oraz melonach. Z kolei w warzywach najwyższą zawartością beta karotenu charakteryzuje się marchew, jarmuż, pietruszka, fasolka szparagowa, pomidory, szpinak, papryka czerwona i żółta, dynia, cykoria, kapusta pekińska, brokuły, por, szparagi oraz zielony groszek. Warto wspomnieć, iż związek ten występuje także w oliwie z oliwek, w szczególności tłoczonej na zimno, gdyż nie jest tracony na skutek oczyszczania oliwy podczas procesu rafinacji. Aby doszło do wchłonięcia beta karotenu przez organizm potrzebny jest nośnik, w którym jest rozpuszczalny. Ze względu, iż jest to prowitamina A należąca do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach konieczna jest obecność tego składnika. Może być to również masło czy inny tłuszcz pochodzenia zwierzęcego.
Beta karoten to jeden ze związków biologicznie aktywnych wykazujących pozytywne działanie na stan i kondycję skóry, włosów oraz paznokci. Działa wielokierunkowo na organizm chroniąc przed przyśpieszonym starzeniem skóry oraz chorobami cywilizacyjnymi. Ma zdolność do zmiatania wolnych rodników i działa pobudzająco na komórki organizmu, w tym melanocyty. Pomocny jest w szczególności osobom zmagającym się z problemami skórnymi, w postaci trądziku, przetłuszczania się oraz powstawania przebarwień. Jest skuteczny w walce z już istniejącymi plamami posłonecznymi i przyśpiesza ich proces znikania. Przywraca odpowiedni koloryt skórze, blask i promienny wygląd. Redukuje głębokość zmarszczek, zmniejsza ich widoczność oraz opóźnia pojawianie się następnych. Naturalnie występuje w żywności, przede wszystkim żółtych, pomarańczowych i czerwonych owocach i warzywach oraz oliwie z oliwek. Jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, gdyż stanowi podstawę do produkowania witaminy A przez organizm. Beta karoten w szczególności wykazuje swoje właściwości ochronne w miesiącach wakacyjnych, kiedy skóra najbardziej narażona jest na kontakt z promieniowaniem słonecznym.
